کبد چرب از بیماری‌های شایعی است که بطور مستقیم با سبک زندگی ما مرتبط است. با توجه به شیوع بالای این بیماری، لازم است که عموم مردم اطلاعاتی دقیق و علمی از آن داشته باشند. کبد چرب از مهم‌ترین عوامل بیماری مزمن کبدی است. تخمین‌های آماری حاکی از آن است که بیش از 20٪ افراد به کبد چرب مبتلا اند. در ایران تخمین زده می‌شود حدود یک سوم افراد کبد چرب داشته باشند.
برخی محققان کبد چرب را در دو گروه کلی تقسیم بندی می‌کنند:
- کبد چرب الکلی
- کبدچرب غیر الکلی
آنچه امروزه بخصوص در جامعه ایرانی شایع گردیده، کبدچرب غیرالکلیNAFLD یا Nonalcoholic Fatty Liver Disease
است. اگرچه نباید از موارد الکلی آن نیز غافل ماند.
کبد چرب غیرالکلی:
کبد چرب یک طیف است. در ابتدای طیف ممکن است بصورت این استئاتوز ساده که یک بیماری خوش خیم است، شروع شود. سپس منجر به التهاب در سلولهای کبدی گردد و در انتهای طیف با پیشرفت و گسترش بیماری، با تشدید التهاب و تخریب سلولهای کبدی، فیبروز سلولهای کبدی و در نتیجه اختلال عملکرد کبد رخ دهد.
چند نکته کلیدی:
1- در کبد چرب غیرالکلی، با تجمع چربی در سلولهای کبدی مواجه هستیم، به شرطی که:
- فرد سوء مصرف الکل نداشته باشد و به عبارتی مصرف الکل کمتر از 30 گرم در مردان و کمتر از 20 گرم در روز در زنان باشد.
- علل ثانویه‌ای مانند داروها، اختلالات مادرزادی، بیماری‌های متابولیسمی وجود نداشته باشد.
2- شایع ترین بیماری مزمن کبدی است.
3- بطورکلی، میزان چربی طبیعی در کبد کمتر از 5 درصد وزن کبد است و اگر این میزان چربی به بیش از 10 درصد افزایش یابد، کبدچرب مطرح می گردد.
تذکر:
- اغلب بیمارانی که کبدچرب دارند، فاقد علامت خاصی‌اند.
- اغلب مواردی که کبدچرب تشخیص داده می‌شود، بطور تصادفی و با مشاهده افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایشات روتین و یا در سونوگرافی کبد است.
4- برخی عوامل خطرزای کبدچرب غیرالکلی اولیه عبارتند از:
- چاقی و اضافه وزن
- تحرک بدنی پایین
- مقاومت به انسولین
- تغذیه نامناسب
- افزایش چربی خون
- دیابت قندی نوع 2، ژنتیک
- فشار خون بالا
5- کبد چرب غیرالکلی ثانویه به دنبال بیماری‌های مختلف با مصرف دارو بوجود می‌آید و بنابراین درمان آن منوط به درمان بیماری اولیه است. برخی از این عوامل که ممکن است باعث ابتلاء به کبدچرب غیرالکلی ثانویه شوند عبارتند از:
- کمبود ویتامین D
- کم کاری تیروئید
- جراحی‌های لاغری
- گرسنگی شدید
- هپاتیت‌های ویروسی
- بیماری‌های اتوایمون
- هموکروماتوز
- ویلسون
- عمل جراحی بای پس ژژونوم
- کبد چرب حاد بارداری
- بیماری سلیاک
- داروها
6- داروها از عوامل مهم ابتلاء به کبد چرب ثانویه‌اند. البته این به آن معنا نیست که هر کس از این داروها استفاده می‌کند، حتما به کبدچرب مبتلاء می‌شود. به نظر می‌رسد علاوه بر تاثیر زمینه و استعداد ژنتیکی، میزان و دوز مصرف دارو و دوره‌ی زمانی مصرف و طول درمان و همچنین همراهی سایر عوامل خطرزا هم موثر می‌باشد.
در میان داروهایی که مطرح می‌شوند می‌توان به داروهای زیر اشاره کرد:
- متوتروکسات که عمدتا در بیماری‌های روماتیسمی تجویز می‌شود
- داروهای ضد قارچ مانند گریزوفولوین
- ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ناپروکسن، استامینوفن و دیکلوفناک
- برخی داروهای ضد ویروسی
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین، کاربامازپین و لاموتریژین
- داروهای کورتونی
- استروژن
- آلوپورینول
- برخی آنتی بیوتیک‌ها از جمله کوآموکسی کلاو و اریترومایسین
- ایزونیازید
- والپروات
- بعضی ویتامینها مانند ویتامین A و نیاسین
- نیفدیپین
***
تنطیم: دکتر محمدجعفر طالب پور
تذکر: در تنظیم این‌نوشتار، علاوه بر سایر متون و منابع، از راهنمای بالینی کبدچرب که توسط دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و منتشر شده است نیز استفاده شده است.
تشخیص علمی مزاج »»» پرسشنامه تعیین مزاج دکتر مجاهدی
بیشتر بخوانید »»»چگونه به حفظ سلامت کبد خود کمک کنیم؟
