عوامل مستعد کننده بدن برای ایجاد سرطان از دیدگاه طب ایرانی چیست؟

سرطان یکی از بیماری های خطرناک و در بعضی موارد لاعلاج می باشد که در صورت ابتلای فرد به آن زندگی وی و اطرافیانش دچار تغییرات و تنش خهای فراوان می گردد. شاید این سوال برای شما هم ایجاد شود که آیا در طب سنتی به موضوع سرطان ها توجهی شده است یا نه؟! در متن زیر به دیدگاه طب سنتی ایران در مورد انواع بدخیمی ها (سرطان ها) می پردازیم.

سرطان چیست؟

سرطان نامی است که به مجموعه ای از بیماری ها اطلاق می شود. درهمه انواع سرطان، برخی از سلول های بدن بدون توقف شروع به تقسیم شدن می کنند و به بافت های اطراف گسترش می یابند. سرطان می تواند از هر جای بدن انسان شروع شود که از تریلیون ها سلول ساخته شده است. در حالت نرمال، سلول های بدن رشد می کنند و تقسیم می شوند تا سلول های جدیدی را تشکیل دهند که بدن به آنها نیازمند است. هنگامی که سلول ها پیر می شوند یا آسیب می بینند، آنها می میرند و سلول های جدید جای آنها را می گیرند. هنگامی که سرطان بروز می کند، این روند در هم می شکند. سلول ها بیش از پیش غیر طبیعی شده و سلول های پیر و آسیب دیده زنده می مانند، هنگامی که باید بمیرند و سلول های جدید شکل گیرند. این سلول های اضافی می توانند بدون توقف تقسیم شوند و ممکن است منجر به تشکیل تومورها شوند.

چگونه سرطان پدید می آید؟

سرطان یکی بیماری ژنتیکی است، یعنی ناشی از تغییر ژن هایی است که عملکرد سلول ها، به خصوص نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل می نمایند. تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان می شوند، ممکن است از والدین به ما به ارث رسیده باشند. و یا به دلیل تغییرات سبک زندگی و نتیجه خطاهایی باشد که منجر به تقسیم سلولی شده یا به علت آسیب دیدن DNA در اثر مواجهه با برخی عوامل محیطی باشد.

مکانیسم ایجاد سرطان چیست؟

از دیدگاه طب سنتی چند عامل مهم و کلی مکانیسم های ایجاد کننده سرطان هستند که هر کدام شامل موارد متعدد می گردند.

الف) احتراق

احتراق به معنی در معرض حرارت زیاد قرار گرفتن است. هر عاملی که سبب افزایش غیرمعمول حرارت بدن بشود، اعم از آنکه حرارت مستقیم باشد و یا  حرارت‌های غیرمستقیم .از جمله موارد زیر:

• حرارت مستقیم آتش که بر مواد غذایی یا نان وارد شود و سبب بریان شدن و سرخ شدن یا بدتر از آن، سوختن گردد
• حرارت‌های غیرمستقیم مثل تابیدن اشعه، استفاده از مایکروویو،
• استعمال دخانیات که سبب ورود دخان به بدن می‌گردد. (دخان از نظر طب سنتی حاوی اجزای حار و گرم است که زمینه‌ساز احتراق است)،
• عوامل عفونی (که در طب سنتی از آن‌ها به‌عنوان منبع حرارت غریبه یاد می‌شود)،
• استفاده درازمدت از مواد غذایی با طبیعت بسیار گرم (مثل ادویه‌جات تند، خردل، شوری جات)،
• مشکلات روحی و روانی (ازجمله اضطراب، خشم، تعارضات روانی که سبب ایجاد حرارت زیاد در مغز می‌گردد)،
• افزایش تحریکات عصبی (مثلاً از طریق افزایش ورودی‌های مغز از راه حواس پنج‌گانه همچون دیدن مناظر بسیار براق و پرنور، شنیدن اصوات بلند و خشن، بوئیدن بوهای نامطبوع، حاد و نافذ و حواس باطنی مثل کثرت افکار، زیادی خیالات و…)

ب) ارث (وراثت)

علی بن عباس اهوازی در بخش مربوط به انتقال بیماری‌ها آورده است که برخی از بیماری‌های بدخیم ممکن اسـت بـرروی نطفـه مرد مبتلا اثر گذاشته و از طریق منی به نسل بعـد منتقـل شـوند. وی تاکید کرده که این نوع انتقال غیـر از انتقـالی است که از راه سرایت بیماری‌ها همچـون سـرایت آبلـه اتفـاق می افتد.

عوامل ایجاد یا تشدید کننده بدخیمی ها یا سرطان ها در بدن کدام است؟

بعد از توجه به مکانیسم ایجاد سرطان ها باید به بررسی عوامل ولید کننده این شرایط پرداخت، موارد زیر عواملی است که مکانیسم های بیان شده در بالا را ایجاد یا تشدید می کند.

۱) مواد غذایی

مصرف طولانی مدت برخی مواد غذایی یا توجه نکردن به وضعیت مزاج هر فرد برای تغذیه باعث می شود غذا به جای تقویت کننده بودن عامل ایجاد بیماری های بدخیم گردد. مانند موارد زیر:

۱: مصرف طولانی مدت مواد غذایی سودازا

مواد غذایی مثل پنیر نمک‌سود یا پنیر کهنه، مصرف طولانی‌مدت سرکه، انبه، بادمجان، ریحان کوهی (بادروج)، بلوط، خرما، ارزن، کنگر، سپرز، عدس، نان خشک، گوشت قدید (خشک شده)، کدو، کلم، قارچ، گوشت گاو، گوشت گاومیش، گوشت شتر، گوشت الاغ، گوشت حیوانات وحشی، گوشت شکار، گوشت اسب، گوشت گوزن، گوشت حیوان مرده، گوشت آهو سودازا هستند.

البته مفهوم جمله، این نیست که این مواد غذایی نباید مصرف شوند، چراکه بدن به سودای طبیعی نیز احتیاج دارد، بلکه منظور این است که زیاده‌روی در مصرف آن‌ها، زمینه تولید مواد سوداوی را مهیا خواهد ساخت. لذا افرادی که علائم دال بر غلبه خلط سودا دارند، می‌بایست تا زمان بهبودی، مصرف مواد غذایی مذکور را به حداقل برسانند.

۲: مصرف بیش‌ازحد مواد غذایی مولد اخلاط غلیظ و ناسالم

مصرف بیش‌ازحد مواد غذایی مولد اخلاط غلیظ و ناسالم مانند انواع سرخ‌کردنی‌ها، غذای مانده، قارچ‌ها، گوشت‌های فرآوری شده و… یعنی با طبیعی افزایش یافته 

۳:مصرف گوشت گاو

 احتمال سرطان‌زایی گوشت گاو: از وی غذای تمام خیزد، کسی را که بگوارد و خونی غلیظ و سوداوی تولّد کند و نشاید مگر کسانی را که کارهای سخت و پرمشقت کنند و اگر کسی دیگر که چنین کاری نتواند کرد پیوسته گوشت گاو خورد وی را بیماری طحال و سرطان و دوالی و بیماری‌هایی که ناشی از خون سوداوی باشد پدید آید.

۴: مصرف غذاهایی با طعم خاص

طعم مواد غذایی هم مورد اهمیت هستند. از دید حکمای طب سنتی، غذاهای با طعم تلخ، شور، تند و ترش در صورت مصرف مداوم از عوامل مستعد کننده برای ابتلا به سرطان می‌باشند .

۲) شرایط آب و هوایی

شرایط آب‌وهوای گرم و خشک، وجود میدان و امواج الکترومغناطیسی قوی، آلودگی صوتی، ذرات معلق موجود در هوا، تشعشعات ساطع شده از سایر اجرام آسمانی، همگی می‌توانند سبب افزایش غیرطبیعی حرارت و زمینه‌ساز تولید سودای غیرطبیعی شوند.

۳) کم‌تحرکی

کم‌حرکتی از یک سو موجب برودت (سردی) بدن و تولید سودای جمودی شده و از دیگر سو، دفع مواد زائد بدن را با اختلال مواجه ساخته و ماندگاری طولانی‌مدت مواد زائد، منجر به احتباس مواد و تغییر بیولوژیک آن خواهد شد به‌عنوان‌مثال یکی از زمینه‌های ایجاد سرطان در زنان به‌خصوص سرطان پستان، اختلال در پاک‌سازی رحم (اختلالات قاعدگی) می‌باشد.

۴) خواب و بیداری

بی‌نظمی در خواب و بیداری و عدم پیروی از ساعت بیولوژیک بدن می‌تواند فرآیند متابولیسم سلولی و دفع مواد زائد را مشکل‌دار کند. از دیدگاه طب سنتی ایران، مهم‌ترین مرحله تغذیه سلول، متابولیسم مواد غذایی در سطح سلول و دفع مواد زائد از سلول، در زمان خواب طبیعی (خواب شبانه‌ای که حداقل نیمی از آن قبل از نیمه‌شب است) اتفاق می‌افتد. خواب ناکافی، خواب دیرهنگام، و بیداری شبانه، از یک سو با دفع نامناسب مواد زائد باعث حبس این مواد و تغییر شیمیایی آن‌ها شده و از سوی دیگر تغذیه نامناسب سلول باعث ضعف و آسیب‌پذیری هر چه بیشتر آن می‌گردد.

۵) احتباس (جمع شدن) مواد زائد

 جمع شدن مواد خارجی در بدن، منجر به بروز سرطان می‌شود.

در منابع طب سنتی ایران، تجمع هرگونه ماده زائد، تحت عنوان احتباس یاد شده است.

باید دانست که همه سلول‌ها و بافت‌ها، مکانیسم‌های پاک‌سازی خاص خود را داشته که به کمک آن، مواد زائد ورودی و مواد زائد حاصل از متابولیسم را از خود دفع می‌کنند.

 یکی از مشکلات شایع امروزه، اختلال در مکانیسم‌ها یا اندامِ دفعی مواد زائد است که خود را به‌صورت:

• یبوست،
• عدم دفع ترشحات سینوسی،
• اختلال در تعریق (مثلاً به علت عدم قرار گرفتن در معرض هوای گرم و یا استفاده از دئودرانت‌ها)،
• عطسه نکردن،
• جلوگیری از سرفه -که یکی از راه‌های دفع مواد زائد از ریه است-
• عدم استفاده از شیوه‌های پاک‌سازی کمکی مثل قی کردن، حقنه (تنقیه) کردن، حجامت و یا خون‌دهی، ماساژ، استحمام مناسب و همراه با آماده‌سازی و پاک‌سازی پوست از وسخ (چرک)،
• استنشاق آب درون‌بینی،
• بی‌نظمی در عادت ماهیانه،
• تأخیر در ازدواج،
• عدم ارضای جنسی به‌موقع،
• شیردهی نامناسب،
• و حتی حبس عواطف و احساسات و …

همگی از مصادیق احتباس به شمار رفته که در درازمدت می‌تواند به ساختار فیزیکی و شیمیایی سلول آسیب وارد نموده و به زعم طب سنتی ایران، ایجاد سوء مزاج کند.

۶) اعراض نفسانی

تمامی آنچه که بر حوزه نفس انسان اثرگذار است مثل هم و غم، خشم و غضب، ترس و خجالت، شرم و وقار و … می‌توانند زمینه‌ساز تولید اخلاط غیرطبیعی شوند.

علی ابن عباس اهوازی در بخش مربوط به بیماری‌های بـدخیم از کتاب خود آورده است که بدبینی، اضطراب، نگرانی‌های مـداوم و افسردگی می‌توانند باعث پدید آمدن بیماری‌های بـدخیم شـوند. لازم به یادآوری است که به نظر وی جذام و سرطان از مهم‌ترین بیماری‌های بدخیم هستند.

۷) مزاج فرد

افراد با مزاج خشک، همچنین مبتلایان به غلبه صفرا و سودا، بیش از دیگران در معرض تولید سودای غیرطبیعی هستند و ایجاد سودای احتراقی (سوخته) در کسانی که زمینه تولید حرارت بالاتر دارند شایع‌تر است.

۸) محیط زندگی خیلی سرد یا خیلی گرم و فصل

احتمال تولید خلط سودا در شرایط آب و هوایی سرد و خشک بیشتر است اما اگر در فصل گرم، حرارتِ شدید بر بدن عارض شود زمینه‌ی تولید خلط احتراقی بیشتر می‌شود.

۹)تغییرات جوی

کمیِ ریزش باران، کمی بادهای جنوبی و غربی و زیادی بادهای شمالی.

توجه داشته باشیم که تغییر ناگهانی همه عوامل بالا (که بسیاری از آن ها به خاطر تغییرات سبک زندگی رخ داده است) نیز درست نیست و باعث متحیر شدن یا شوکه شدن بدن می شود. بهتر است با ملایمت سبک زندگی و عادت های غذایی و… را تغییر دهیم.

باید بدانیم که توجه به باید و نبایدهای غذایی در بیماران سرطانی از منظر طب ایرانی در صورت ابتلا به سرطان می تواند به روند بهبود آن کمک موثری نماید.

****

منبع: برگرفته از پایان نامه «خانم دکتر خدیجه ساکت» پزشک متخصص طب ایرانی

تهیه و تنظیم: فهیمه آرون