ما ایرانی‌ها عادت جالبی داریم که در گرمای شدید هوا هم دست از نوشیدن چای و برخی دمنوش‌های گیاهی برنمی داریم. متخصصان طب سنتی معتقدند در هوای گرم تابستان بیشتر از دمنوش ها اولویت با مصرف سردنوش ها و نوشیدنی‌های ترش و شیرین است.
برای این‌که بدانیم سردنوش ها و دمنوش ها در اصل چه هستند و مصرف چه نوع سردنوش ها و دمنوش هایی در تابستان مناسب ترند، این متن را از دست ندهید.
◇ دمنوش چیست؟
دمنوش یک اصطلاح جدید است که برای دمکرده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دمنوش‌ها نسبت به جوشانده‌ها عملکرد ملایم‌تر و بالطبع عوارض کمتری دارند ضمن این‌که برای مزاج ها، سنین و آب و هوای مختلف نیز سازگارتر هستند.
عمده دمنوش‌هایی که در حال حاضر مصرف آن رایج شده مزاج گرم دارند.
ولی چون دم کردن فرآیندی است که خروجی آن یک نوشیدنی با اجزای عملکردی نسبتا ضعیف است مزاج‌های مختلف می‌توانند از دمنوش‌ها استفاده کنند.
البته این مساله به این معنا نیست که مصرف دمنوش در افراد مختلف بدون عارضه است.
دمنوش‌های با مزاج معتدل یا سرد مثل گل گاوزبان و چای ترش انتخاب‌های مناسب تری برای فصول گرم هستند.
بیشتر بخوانید »»»آیا دمنوش و عرق بهار نارنج خواب‌آور است
◇ سردنوش ها چه هستند؟
بیشتر از دمنوش ها، سردنوش ها که همان شربت‌ها و افشره میوه‌ها باشند ارجحیت دارند.
البته راه دیگر این است که از میوه‌ها دمنوش تهیه کنید؛ مثل دمنوش آلبالو یا زرشک.
◇ دمنوش‌هایی برای رفع سردردهای تابستانه و گرمازدگی
قدم اول در درمان سردردهای ناشی از گرمی هوا نوشیدنی‌ها نیستند، بوییدن ترکیبی از گلاب و سرکه یا ریختن قدری روغن بنفشه یا کدو داخل بینی پاسخ درمانی سریع‌تری ایجاد می‌کنند.
با این حال دمنوش بنفشه، نیلوفر، عناب و سپستان از دمنوش‌های مناسب برای سردردهای ناشی از گرمی آفتاب‌اند که می‌توان بابونه را نیز به آنها افزود
که در این بین دمنوش بنفشه و نیلوفر در رفع بی‌قراری ناشی از گرمی هوا مؤثرترند.
خیسانده میوه‌هایی چون آلو بخارا یا طرقبه و تمرهندی که قدری شیرین شده باشند نوشیدنی‌های مناسبی برای التیام این نوع سردردها هستند.
از منافع ماءالشعیر طبی نیز نباید غافل بود چرا که یک نوشیدنی مفید و کم عارضه است.
یادآوری می‌شود نوشیدنی‌های سرد به جهت مزاج‌شان تأثیر بهتری در رفع علائم گرمازدگی دارند.
◇ رفع بی‌اشتهایی با سردنوش ها
برای رفع بی‌اشتهایی ناشی از گرما سردنوش های ترش و شیرین و خنک مثل شربت آبلیمو، شربت خاکشیر و سکنجبین و همچنین خوردن میوه‌هایی مثل هلو انتخاب‌های بهتری هستند.
اگر اصرار به مصرف انواع دمنوش ها باشد افزودن لیموعمانی به آن ها یک راه‌حل مناسبی است.
◇ نوشیدنی مناسب برای رفع کم آبی بدن
دمنوش‌ها اگر خاصیت افزایش ادرار و تعریق نداشته باشند همچون عناب و سپستان یا بنفشه برای جایگزینی مایعات از دست رفته بدن مناسبند.
البته شربت آلبالو، شربت‌های حاوی دانه‌های موسیلاژدار مثل شربت خاکشیر و تخم شربتی و افشره میوه‌ها مثل آب طالبی و هندوانه هم ازجمله سردنوش‌هایی برای رفع تشنگی و کم آبی بدن هستند.
◇ عوارض مصرف افراطی دمنوش ها
برخی خانواده‌ها عادت به مصرف میزان زیادی دمنوش در طول شبانه روز دارند و اغلب نگرانند که مصرف زیاد از حد این نوشیدنی‌ها تهدیدکننده سلامت‌شان باشد.
در پاسخ به این افراد باید خاطر نشان کرد با وجودی که دمنوش ها ترکیبات نسبتا ضعیفی هستند ولی احتمال دارد بعضی از افراد به‌دلیل زمینه مزاجی و ارثی و شرایط متعدد دیگر با مداومت مصرف دمنوش ها دچار عوارضی ناخوشایند شوند.
این مساله زمانی جدی‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از دمنوش هایی که با عناوین مختلف شامل دمنوش لاغری و امثال آن به وفور به فروش می‌رسند حاوی داروهایی هستند که خالی از سمیت نبوده و می‌توانند عوارض جدی داشته باشند.
در خوشبینانه ترین حالت اگر بگوییم دمنوش ها هیچ عارضه‌ای ندارند باید یادآور شویم که زیاده روی در مصرف بهترین و مفیدترین خوراکی ها و آشامیدنی‌ها هم می‌تواند خطرناک باشد.
تشخیص مزاج به روش علمی »»» سایت مزاج سنجی دکتر مجاهدی
◇ بهترین روش تهیه دمنوش
یک دمنوش گیاهی وقتی بهترین تاثیر را دارد که براساس نوع و قسمت مورد استفاده گیاه، میزان و مدت زمان دم کشیدن و مصرف آن با توجه به مزاج فرد تعیین شده باشد.
زمان دم کشیدن بستگی به بخشی از گیاه دارد که مورد استفاده است. گل‌ها کمترین و ریشه‌ها بیشترین زمان را برای دم کشیدن نیاز دارند.
بعضی از گیاهان اجزای فرار دارند که اگر فرآیند دم کشیدن طولانی شود مواد موثره آن ها از دست می‌رود. بهتر است گیاه در مجاورت با حرارت غیرمستقیم دم بکشد به این شیوه مواد موثر بیشتری وارد آب می‌شود.
بهترین روش تهیه دمنوش به ظروف مناسب مورد استفاده بستگی دارد.
قوری یا ظروف چینی و سرامیکی درداری که جدیدا باب شده ظروف مناسبی برای دم کردن هستند.
هدف از دردار بودن ظروف تهیه دمنوش این است که مواد موثره فرار به میزان کمتری از آن خارج شوند.
***
منبع:
روزنامه جام‌جم
دکتر محمدعلی زارعیان
متخصص طب ایرانی
(با اندکی ویرایش)
